به گزارش سرویس زنان «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ طبق آمارهای سال 2020، فرانسه هشت میلیون و ششصد هزار نفر جمعیت مسلمان دارد. بر همین اساس مسلمانان بعد از کاتولیک‌ها دومین گروه دینی در این کشور به شمار می‌آیند. با توجه به رواج اصول و قوانین لائیسیته در فرانسه، زنان مسلمان برای تحصیل و حضور اجتماعی خود دچار مشکلات بسیاری شده‌اند.
جدیدترین شکل این مشکلات، منع پوشیدن عبا در مدارس است که از حدود یک هفته قبل و همزمان با شروع سال تحصیلی جدید در فرانسه به اجرا درآمد. پیش از آن نیز در سال 2004 پارلمان، قانون «به کارگیری اصل سکولاریسم در مجامع عمومی» را تصویب کرد که به واسطه آن، داشتن حجاب به عنوان نمادی دینی در مدارس ممنوع شد. در واقع تناقضی که بین لائیسیته و حجاب دختران وجود دارد می‌تواند فرانسه را دچار بحران و هزینه‌های بسیاری را به دولت تحمیل کند.
اما لائیسیته چیست؟ لائیسیته واژه‌ای است که در دهه 70 سده19 میلادی در فرانسه ابداع شد. بر اساس این مفهوم، از یک سو دولت و حوزه عمومی از هیچ دینی پیروی نمی‌کنند و از سوی دیگر، دین ضمن برخورداری از همه آزادی‌ها در جامعه مدنی هیچ قدرت سیاسی اعمال نمی‌کند. لائیسیته فرانسوی دو رکن بنیادین دارد که شامل جدایی دولت و کلیساها و همچنین تشکیل مدرسه لائیک یا مدرسه دولتی غیر دینی می‌شود. این مفهوم با قانون 1905 و قانون اساسی جمهوری پنجم فرانسه در سال 1958 تصویب، تثبیت و نهادینه شد.
زنان محجبه سرگردان میان برداشت‌های گوناگون از لائیسیته
در مواجهه با حجاب، دو دیدگاه متفاوت در فرانسه رواج دارد. دسته اول با وجود حجاب در مدارس مخالف است و استدلال می‌کند که چون مدارس جزئی از عرصه عمومی هستند و همچنین فضای مدرسه باید رویکرد بی‌طرفانه داشته باشد پس وجود حجاب به عنوان نمادی دینی، بی‌طرفی مدارس را از بین می‌برد و می‌تواند عامل تبلیغ دین باشد. این گروه معتقدند که دولت باید از آزادی دین در عرصه خصوصی حمایت کند اما نباید اجازه دهدکه دین به عرصه عمومی وارد شود.
دسته دوم اما بر این باورند که لائیسیته باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند همۀ فرزندان جمهوری فرانسه را با حفظ تنوع و گوناگونی‌شان در آغوش بگیرد. این گروه معتقدند منع حجاب و بی‌توجهی به ارزش‌های دینی مسلمانان به رشد گرایش بنیادگرایی، مطالبات شدیدتر هویتی و قوم‌گرایی منجر خواهد شد. از آنجایی که در حال حاضر جمعیت مسلمانان فرانسه از طریق مهاجرت و زاد و ولد در حال افزایش است احتمال دارد در آینده سیاست‌های لائیسیته کارایی خود را از دست بدهند و در آن شرایط اگر افرادی که تمایل به انجام فرائض دینی خود دارند نتوانند نسبت به فرهنگ و هویت فرانسوی‌شان احساس تعلق خاطر داشته باشند، کشور دچار چالش‌های بسیار از جمله نشکیل گروه‌های حاشیه‌ای خواهد شد. پس باید با مسلمانان به طور مسالمت‌آمیز رفتار کرد و دختران محجبه را در مدارس پذیرفت.
.jpg)
نقض آزادی در کشور مدعی آزادی
همان طور که گفته شد، دولت فرانسه برای توجیه اقدامات اسلام ستیزانه خود از اصول لائیسیته و مبانی سکولاریسم یاد می‌کند و این در صورتی است که اصول مزبور متعلق به قرن 19 و شرایط آن دوره فرانسه بوده‌اند. در وضعیت فعلی این کشور که حدود 10درصد جمعیتش را مسلمانان تشکیل می‌دهند و باوجود ادعاهای مکرون رئیس جمهوری این کشور در باب آزادی زنان و دختران از جمله دختران ایران، باید به برخی از اقدامات سلب کننده آزادی دختران فرانسوی اشاره کرد:
فرانسه از سال ۲۰۰۴ پوشیدن روسری در مدارس این کشور را برای دختران مسلمان ممنوع کرد تا به زعم خود از سکولاریسم ادعاییش دفاع کند. در ادامه کلیپی از برداشتن روسری دختران برای ورود به مدارس و دانشگاه‌ها را می‌بینید:
این کشور در سال ۲۰۱۰ ممنوعیت حجاب تمام صورت در انظار عمومی را تصویب کرد که با واکنش جدی مسلمانان این کشور مواجه شد. از سال ۲۰۱۵، دولت فرانسه قوانین مختلفی را جهت محدود کردن آزادی‌های مذهبی مسلمانان تصویب کرده است، از جمله قانونی که در سال ۲۰۱۶ به تصویب رسید و پوشیدن حجاب در محل کار را ممنوع کرد. در سال ۲۰۱۷ نیز قانونی در فرانسه تصویب شد که مسلمانان و مساجد را تحت نظارت شدید دولت قرار می‌دهد. قانونگذاران فرانسوی در سال گذشته نیز به بهانه به‌خطر افتادن ایمنی زنان ورزشکار از ممنوعیت حجاب در مسابقات ورزشی حمایت کردند.
اخیراً و در جدیدترین اقدام نیز اعلام خبر ممنوعیت پوشیدن عبا در مدارس فرانسه از سوی وزیر آموزش و پرورش این کشور که در چارچوب اعمال محدودیت‌ها برای مسلمانان این کشور در دولت «امانوئل مکرون» انجام شد، بحث‌های جدی را ایجاد کرد.
از سازمان ملل چه خبر؟
سازمان ملل در برابر قوانین بی‌حجابی اجباری در فرانسه فقط به یک انتقاد فرمالیته بسنده کرده است. به زبانی دیگر از نظر فلسفه غربی، محدود کردن مسلمانان در فرانسه و دیگر کشورهای غربی مشکلی ندارد و امور داخلی کشورها محسوب می‌شود ولی دخالت این کشورها در موضوع پوشش کشورهای اسلامی از جمله ایران، به معنی حمایت از حقوق زنان است. در حفیفت حقوق زنان برای کشوری همچون فرانسه چیزی جز بازیچه‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی خود نیست.
گزارش از زهرا پلوئی
